میدونی - معرفی سیستم های OLTP و OLAP، مشخصات، مزایا و تفاوت ها

#OLTP و #OLAP دو اصطلاح شبیه به هم هستند اما به انواع مختلفی از سیستم ها اشاره می کنند. #پردازش_تراکنش_آنلاین ( #Online_transaction_processing ) داده‌های تراکنش‌ها را در زمان واقعی جمع‌آوری، ذخیره و پردازش می‌کند. #پردازش_تحلیلی_آنلاین ( #Online_analytical_processing ) از پرس و جوهای پیچیده برای تحلیل تاریخچه داده های جمع آوری شده از سیستم های OLTP استفاده می کند.

OLTP چیست ؟
یک سیستم OLTP داده تراکنش ها را در یک پایگاه داده جمع آوری و نگهداری می کند. هر تراکنش بصورت یک رکورد در پایگاه داده می باشد که از چندین فیلد یا ستون تشکیل شده است.
در OLTP، نیاز به پردازش سریع اطلاعات است، زیرا پایگاه های داده OLTP مکررا در حال خواندن، نوشتن و بروزرسانی اطلاعات می باشند. اگر تراکنشی با شکست مواجه شود، منطق داخل سیستم، یکپارچگی داده ها را حفظ می کند.

سیستم های OLTP برای مدیریت نرم افزارهای تراکنش محور استفاده می شوند. این نرم افزارها عمدتاً برای ورود، ذخیره سازی و بازیابی داده ها بکار می روند و برای عملیات روزانه یک سازمان مانند خرید، انبار، تولید، حقوق و دستمزد، حسابداری و غیره طراحی شده اند.
مشخصه این سیستم ها حجم زیاد تراکنش های آنلاین است از قبیل INSERT (اضافه کردن رکورد خرید مشتری به پایگاه داده)، UPDATE (تغییر قیمت یک محصول) و DELETE (حذف رکورد خرید محصول از پایگاه داده در صورت انصراف متقاضی).
امروزه تقریباً تمام صنایع (مانند خطوط هوایی، سفارش پستی، سوپرمارکت ها، بانکداری و غیره) از سیستم های OLTP برای ثبت داده های تراکنشی استفاده می کنند. داده های جمع آوری شده توسط سیستم های OLTP معمولاً در پایگاه های داده رابطه ای ذخیره می شوند.

تراکنش رویدادی است که چیزی را تغییر می دهد و انواع مختلفی از قبیل سفارشات مشتری، رسیدها، فاکتورها و پرداخت ها را در بر می گیرد. پردازش تراکنش ها شامل ذخیره سازی و ویرایش داده ها است. وقتی تراکنشی کامل شد، رکوردهای سازمان تغییر یافته اند.
تقسیم بندی سیستم های OLTP
این سیستم ها به انواع زیر تقسیم می شوند :
• پردازش تراکنش ها در زمان واقعی – در این نوع سیستم ها چندین کاربر می توانند اطلاعات را دریافت کنند، نرخ پاسخ بسیار سریع است، تراکنش ها بلافاصله پردازش شده و همه چیز در زمان واقعی پردازش می شود.
• پردازش دسته ای – سیستم هایی هستند که در آنها به دسته ای از اطلاعات نیاز می باشد، دسترسی آفلاین به اطلاعات ممکن است، از مرتب سازی اطلاعات از قبل انجام شده و پردازش اطلاعات به زمان نیاز دارد.

مزایا و معایب سیستم های OLTP
مزایای سیستم OLTP
• سادگی – معمولاً برای استفاده توسط کارمندان، فروشندگان، مشتریان و غیره طراحی می شوند.
• کارایی – به کاربران امکان خواندن، نوشتن و حذف سریع داده ها را می دهد.
• پردازش سریع پرس و جو - به اقدامات کاربر بلافاصله پاسخ می دهد و از پردازش تراکنش در لحظه تقاضا پشتیبانی می کند.

معایب سیستم OLTP
• امنیت – یک سیستم OLTP نیاز به مکانیسم های کنترل و بازیابی دارد.
• محتوای داده های سیستم OLTP برای تصمیم گیری، مناسب نیست زیرا این داده ها بسیار جزئی هستند.

OLAP چیست ؟
OLAP پرس و جوهای پیچیده را روی حجم زیادی از تاریخچه داده های جمع آوری شده از پایگاه های داده OLTP و منابع دیگر جهت #داده_کاوی، تحلیل، و #هوش_کسب_و_کار اجرا می کند. نکته مهم در OLAP، زمان پاسخگویی به این پرس و جوهای پیچیده است. هر پرس و جو شامل یک یا چند ستون از داده سطرهای مختلف می باشد. بعنوان مثال می توان به عملکرد سالیانه مالی اشاره کرد. پایگاه های داده OLAP و انبارهای داده به تحلیلگران و تصمیم گیرندگان این توانایی را می دهند که از ابزارهای گزارشگیری با قابلیت سفارشی سازی برای تبدیل داده ها به اطلاعات استفاده کنند. پرس و جوهای ناموفق در OLAP پردازش تراکنش مشتریان را قطع یا به تاخیر نمی اندازد، اما می تواند کسب بینش صحیح از هوش کسب و کار را به تاخیر بیاندازد یا بر آن تاثیر بگذارند.
تفاوت OLAP با پایگاه های داده سنتی در نحوه مفهوم سازی و ذخیره داده ها است. در OLAP داده ها بجای شکل رابطه ای بشکل ابعادی نگهداری می شوند و عامل حیات OLAP داده های چند بعدی هستند. ابزارهای OLAP بر مبنای #مدل_داده_چند_بعدی می باشند. مدل داده چند بعدی، داده ها را در قالب یک مکعب در نظر می گیرد.
OLAP فناوری است که برای سازماندهی پایگاه های داده بزرگ و پشتیبانی از هوش کسب وکار استفاده می شود. پایگاه های داده OLAP به یک یا چند مکعب تقسیم می شوند. مکعب ها به گونه ای طراحی می شوند که ایجاد و مشاهده گزارشات آسان باشد.

مشخصات سیستم های OLAP
•   تحلیل چند بعدی
•   پشتیبانی از پرس و جوهای پیچیده
•   پشتیبانی از پایگاه های داده بزرگ
•   دسترسی به منابع داده های مختلف
•   دسترسی به داده های تجمیعی و جزیی
•   رابط کاربری آسان و گرافیکی
•   معماری کلاینت-سرور
•   انعطاف پذیری
•   قابلیت استفاده در کامپیوترهای مختلف

مزایای سیستم های OLAP
•   نمایش داده های چند بعدی.
•   سازگاری اطلاعات.
•   تحلیل "چه می شود اگر".
•   استفاده جهت برنامه ریزی، بودجه ریزی، پیش بینی، گزارش و تحلیل.

عملیات OLAP روی داده های چند بعدی شامل Slice، Dice، Roll-up، Drill down، Drill through، Drill across، Pivot/Rotate می باشند.

مقایسه دو سیستم
OLTP امکان ثبت فوری فعالیت های جاری کسب و کار را فراهم می کند، در حالیکه OLAP باعث کسب بینش های صحیح از آن داده ها در طی زمان می گردد. OLTP سیستمی عملیاتی است، در حالی که OLAP سیستمی اطلاعاتی است.